Genre fictie versus literaire fictie in (YA)-literatuur

Natuurlijk loop ik (zoals zo vaak – ongeduld is één van mijn grootste ondeugden en nee, de andere noem ik niet) op de feiten vooruit, maar de kans is groot dat Overstroomd door vaklui als een genreboek wordt beschouwd. Hoewel de term ‘Young Adult’ in Nederland vooral een leeftijdsaanduiding lijkt te zijn (voorheen de vijftienplus-kast of die boeken die tussen jeugd en volwassen in vielen), wordt het vaak als een genre gezien. Dat Overstroomd ook nog eens een dystopische toekomstroman te noemen is, zal het nog meer in het genreboekhoekje duwen, want niet alleen is het science fiction, het is ook nog eens dystopische science fiction.

Waarom breng ik dit op?

Genreboeken worden vaak gezien als escapisme, als lectuur, lekkere wegleesboeken waarvan de (zeggings)kracht vooral afhankelijk zou zijn van het plot. Literaire fictie daarentegen is per definitie moeilijk. Het moet je aan het denken zetten, door inventief gebruik van taal, of een vernieuwende stijl. Maar is dat wel zo? Kan je wel zo’n scheidslijn trekken?

Lev Grossman denkt van niet. Een paar dagen geleden kwam ik via twitter bij zijn blogpost op de site van TimeEntertainment: Literary Revolution in the Supermarket Aisle: Genre Fiction is Disruptive Technology Hierin betoog Grossman dat er weliswaar sprake is van genre fictie aan de ene kant en literaire fictie aan de andere kant, maar dat er juist ook volop sprake is van, zo je wil, kruisbestuiving. Genre-auteurs spelen leentjebuur bij literaire auteurs en vice versa. Kun je Neil Gaiman of John Green alleen genre-auteurs noemen? Zijn hun boeken alleen onder respectievelijk fantasy en Young Adult te plaatsen?

Grossman betoogt ook dat genreliteratuur zeker niet alleen maar escapisme behelst. Is het wel zo aangenaam je in het gewelddadige universum van de Hongerspelen onder te dompelen? Je eigen problemen verdwijnen misschien voor het moment, maar er komen andere en meer voor in de plaats. Ook genre fictie kan je aan het denken zetten.

Een belangrijk argument voor het grote verschil tussen genre fictie en literaire fictie ligt in het belang van plot. “It’s plot we want, and plenty of it” in genre fictie citeert Grossman Arthur Krystal, op wiens artikel ‘Easy Writers’ in the New Yorker hij reageert. En ‘plot’ lijkt hier synoniem te staan met ‘simpeler’. Maar ook hier is de vraag: is dat wel zo? Een ijzersterk plot is van niet te onderschatten betekenis; het emotioneert de lezer in ieder geval enorm. De complexiteit van het plot in genre fictie is vaak vele malen groter dan in literaire fictie.

En: is literaire fictie niet net zo goed een genre met eigen standaarden en conventies? Dat literaire fictie zich bovenaan de hiërarchie positioneert, maakt haar niet vrij van het systeem; ook literaire fictie ‘past’ in een bepaald straatje. Alleen is het nu juist die hiërarchie die Grossman in twijfel trekt. Als Kazuo Ishiguro (fantastische schrijver, by the way) over klonen schrijft en John Green kwistig Shakespeare citeert, waar zijn die boeken dan te plaatsen?

Zoals je ziet, ik citeer (vertaal) rijkelijk uit Grossmans blogpost. En natuurlijk heb ik een bijbedoeling 😉 Ik hoop dat Overstroomd niet alleen als genreboek wordt gezien, als alleen een donker scifi-verhaal of alleen een spannende thriller. Wanneer ik schrijf begin ik haast altijd bij de personages. Die dringen zich aan mij op en moeten iets vertellen. In dit geval was dat een meisje wiens zusje was verdronken en een jongen die zijn vader had verloren. Zij leren elkaar kennen en herkennen iets in elkaar.  Alleen is er een klein probleem (!): hij is Nat en zij is Droog. In Overstroomd gaat het mij vooral om de ontwikkeling die Max en Nina persoonlijk doormaken beïnvloed door de gebeurtenissen buitenaf, om wat een verdeling in ‘Nat’ en ‘Droog’ na een grote klimaatramp zou kunnen betekenen voor gewone mensen. Kortom, ik heb eigenlijk heel wat te zeggen, hopelijk (maar daar moeten de lezers maar over oordelen) meer dan het genre aankan 😉

 

Een reactie plaatsen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.